Yeşil Şehir Nedir?

Yeşil şehir nedir? Yeşil şehirler nasıl inşa edilir? Küresel ısınmaya bağlı iklim değişikliğinin etkileri arttıkça, bu sorular dünyanın dört bir tarafındaki belediyeler, uluslararası kuruluşlar ve bilim insanları tarafından sıkça sorulur oldu.

Hepimizin bildiği gibi dünyamız giderek kalabalıklaşıyor. Mevsim normalleri değişiyor. İklim afetleri artıyor. İklim değişikliği ise tüm gezegenimizi tehdit ediyor. Şehirleşme hiç olmadığı kadar hızlı. Artık dünya nüfusunun çoğu kentlerde yaşıyor. Şehirleşmenin ve sanayileşmenin artması bir yandan da doğal varlık tüketiminin artması, hava ve su kirliliğine yol açıyor.

Şehirler dünyadaki doğal varlıkların yaklaşık %70’ini kullanıyor. Dahası şehirler dünyada toplam karbondioksit salımının %70’inden fazlasına neden oluyor. Temiz Hava Hakkı Platformu’nun sitesinde yer alan verilere göre; Türkiye’de ölçüm yapılan 51 ilin %98’inde hava kirliliği, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün sınır değerlerinin üzerinde çıktı. Dahası, 2017 yılından beri her yıl hava kirliliği trafik kazalarının 6 katından fazla can kaybına sebep oluyor. İstanbul ise hava kirliliğine bağlı ölüm sayısının en yüksek olduğu şehrimiz.

İstanbul Planlama Ajansı geleceğin İstanbul’unu bugünden şekillendirmek için İstanbul’un 2050 Vizyonu’nu çalıştı. Bu çalışmada adil, yeşil ve iklime dirençli bir İstanbul inşa etme gerekliliğinin altı çiziliyor. Peki adil, yeşil ve iklime dirençli şehirler nasıl inşa edilir?

Bu yazımızda yeşil şehirler hakkında bilmeniz gereken her şeyi sizin için derledik!

Yeşil Şehir Ne Demek?

Dünyada ‘yeşil şehir’ kavramı giderek yaygınlaşıyor. Yeşil şehir terimi sürdürülebilir büyümeyi hedefleyen şehirler için kullanılıyor. Yeşil şehirler, şehirleşmenin olumsuz çevresel etkilerini en aza indirmeye çalışan şehirlere ve uygulamalara verilen ad.

Bu anlayış, daha yeşil ve daha yaşanılabilir şehirler yaratmaya odaklanıyor. Yeşil şehirler hava kirliliğini azaltmayı, biyolojik çeşitliliği artırmayı ve yağmur suyu depolamayı hedefliyor. Yeşil alanları artırmak, geri dönüşüm programları yaratmak gibi hedefleri var. Yeşil şehirler, su ve elektrik gibi kaynakların tüketimini azaltmayı da amaçlıyor. Yenilenebilir enerji kullanımı artırmak ve fosil yakıt tüketimini azaltmak yeşil şehir kavramının kalbinde yatıyor.

Ulaşılabilir, konforlu yeşil ve kamusal alanlar yaratmak yeşil şehirlerin önceliği. Ancak bu alanların herkes için ulaşılabilir, yani sosyal olarak ‘adil’ olmaları da gerekiyor.

Yeşil şehirlerin çok kritik bir konusu ile ulaşım. Şehir içinde ulaşım, hava kirliliğinin önemli bir kısmını oluşturuyor. Bu yüzden yeşil şehirler inşa etmek için, bisiklet kullanımı artırmak, bireysel araç kullanımını azaltmak, toplu taşıma seçeneklerini artırmak gibi hedefler belirleniyor.

Yeşil şehir kavramının en önemli parçalarından biri ise yeşil binalar. Az fosil yakıt tüketen, çevre dostu malzemeler ile inşa edilmiş binalara yeşil bina deniyor. Bazı yeşil binalar ise güneş ve rüzgar panelleri, hatta karbon emen bitkiler ile kaplanabiliyor.

Daha fazla bilgi almak için ‘Yeşil Bina Nedir?’ adlı yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.

Dünya çapında belediyeler uçsuz bucaksız betonlaşmadan, sürdürülebilir planlama odaklı şehirlere geçiş yapmaya başladılar bile! Geleceğin şehirleri yeşil şehirler olacak.

Peki yeşil şehirler nasıl inşa edilir?

Yeşil Şehirler Nasıl İnşa Edilir?

Yeşil şehirlerin ana hedefi kent sakinlerinin yaşam kalitesini yükseltmek ve şehirleşmenin çevreye verdiği zararı azaltmak. Bu yüzden kent meydanları tasarımından yağmur suyu haşatına, toplu taşımadan atık yönetimine kadar birçok alanı kapsıyor. Ancak yeşil şehirler inşa etmek için önce altyapıdan başlamak gerekiyor. İklim değişikliğine ve afetlere dirençli bir şehir altyapısı kurmak yeşil şehirler yaratmanın en önemli adımı.

Yukarı da bahsettiğimiz gibi ‘yeşil şehir’ çok boyutlu bir kavram.

Gelin, bazı uygulamaları yakından inceleyelim.

Yeşil Şehir Uygulamaları

Nasıl yeşil şehirler yaratırız? Akıllı planlama ve sürdürülebilir kentsel tasarım ile! Ancak yeşil şehirlerin inşası için bu yazıya sığdıramayacağımız kadar çok fazla proje ve çözüm var. Bunlardan bazı uygulamaları sıralayalım:

• Yeşil eylem planı hazırlamak.
• Yağmur suyunun toprakla buluşmasını ve yeraltı sularını beslenmesini desteklemek. Bunun için su geçiren beton kullanımını yaygınlaştırmak; sünger-şehir ve yeşil koridorlar gibi uygulamaları hayata geçirmek.
• Yeşil binaları teşvik etmek.
• Isınma ve soğutmada enerji tüketimini azaltmak için binalarda yalıtımı teşvik etmek.
• Yağmur suyu hasadı yapmak.
• Kentsel verileri incelenebilir, izlenebilir ve şeffaf hale getirmek. Sivil toplum ile yakın çalışmalar gerçekleştirmek.
• Kentte ısı adası etkisini azaltmak için cadde, meydan ve sokakların ağaçlandırılması.
• Dere yataklarında betonlaşmaya son verilmesi.
• Sel felaketlerini azaltmak için şehirlerin su akış yönüne göre planlanması.
• Elektrikli araçları teşvik etmek için şarj istasyonlarının kurulması.
• Yaya ve bisiklet yollarının artırılması.
• Toplu taşıma imkanlarının çoğaltılması.
• Atık yönetiminin çevreye duyarlı bir şekilde yeniden planlanması.
• Biyoçeşitliliğin korunması ve iyileştirilmesi.
• Karbon ayak izini azaltmak için yerel tedarik zincirlerinin teşvik edilmesi ve yerel tarımın güçlendirilmesi.
• Yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapılması.

Yukarıda saydıklarımız yeşil şehirler yaratmak için uygulanabilecek büyük ve küçük ölçekli projelerin sadece bazıları!

Tüm dünyada uluslararası kurumlar, devletler ve yerel yönetimler yeşil şehirler hakkında kafa yormaya ve çözüm üretmeye devam ediyor. Yeşil şehirlerin yaygınlaşması için ise yerel yönetimlere büyük bir pay düşüyor.

Peki, yerel yönetimlerin tüm bu uygulamalarda rolü ne? Neden yeşil belediyeciliği önemsemeliyiz?

Yeşil Belediyecilik Nedir?

İklim değişikliğine karşı mücadelede, yerel yönetimlerin rolü çok büyük. Kentlerin iklim ve afet direncini artırmak ve sürdürülebilir şehirler yaratmak konusunda yerel yönetimlerin katkısı vazgeçilemez. İşte bu yüzden Yeşil Belediye kavramı giderek büyük bir önem kazanıyor. Peki nedir yeşil belediye?

Kısaca, yeşil belediyeler, ekolojik ve toplumsal sürdürülebilirliğe odaklanan belediyelere deniyor. Yeşil ekonomiyi desteklemek, yeşil enerjiye geçişi teşvik etmek ve yeşil şehirler yaratmak için çalışıyorlar.

Yeşil belediyecilik adil bir şehir planlamayı da esas alıyor. Bu herkes için erişilebilir mekanlar yaratmaya, engelli vatandaşların ulaşabileceği toplu taşımaların tasarımı gibi çok boyutlu bir konu. Adil, şeffaf, katılımcı süreçleri benimsiyorlar.

Ekolojik çözümler üretmekten, atık yönetimini çevreye duyarlı bir şekilde gerçekleştirmeye kadar birçok konu yeşil belediyeciliğin kalbinde yatıyor. Kısacası, çevre yönetimi, ulaşım, su yönetimi, enerji kullanımı, biyolojik çeşitlik gibi birçok konuyu kapsıyor. Çünkü, tüm bu konular sürdürülebilir çözümlere ihtiyaç duyuyor.

Yeşil şehir ve yeşil belediyelerin işi size ilk bakışta zor, fazla katmanlı, çok karmaşık gelebilir. Ancak tüm dünyada, birçok devlet, belediye, kurum aynı sorunlara odaklanıyor, buldukları çözümleri birbirleri ile paylaşıyorlar! Yeşil çözümler, stratejiler ve uygulamalar şehirlerin geleceği için gerçekten umut vaat ediyor. Yerel yönetimleri güçlendirmek ve yerel çözümler üretmek ise iklim krizi ile savaşta işte bu yüzden çok önemli bir yer kaplıyor.

‘Peki tüm bunlar hakkında ben ne yapabilirim ki?’ demeyin! Sade vatandaşların tüm bu sorunlar ve çözümler hakkında bilinçlenmesi çok değerli. Böylelikle bulunduğumuz şehirlerin belediyelerinin dönüşümüne katkıda bulunabiliriz. Örneğin belediyenizin Yeşil Belediye Karnesi almasını talep edebilir, belediyelerin karar alma ve uygulama süreçlerine dahil olabiliriz.

Ülkemizden Güzel Haberler

İzmir, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Yeşil Şehirler Programı’na dahil olan ilk şehrimiz oldu. İzmir Yeşil Şehir Eylem Planı hazırlandı. Bu eylem planı su, biyolojik çeşitlilik, hava, toprak ve iklim değişikliği konularına yer veriyor. Plan, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası tarafından finanse edildi. Plan dahilinde sera gazı azaltımından atık yönetime kadar birçok çözüm ele alınıyor ve İzmir Büyük Şehir Belediyesi daha yeşil bir şehir olma yolunda ilerliyor!

İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Ankara Büyükşehir Belediyesi de iklim eylem planları hazırladı. Peki bu güzel haberler İzmir, Ankara ve İstanbul’la mı sınırlı? Hayır! İklim Değişikliği Eylem Planı hazırlayan ilk belediye olan Gaziantep Büyükşehir Belediyesi çok güzel bir örnek. Bursa ise, Enerji ve İklim Değişikliği Uyum Planı ile sürdürülebilir enerji stratejileri için önemli adımlar attı.

Başka umut verici bir haber ise, Türkiye’de sivil toplumun yeşil şehirler konusundaki eylemleri. Sivil toplum, hem yerel yönetimler ile daha sıkı bir çalışma içinde! Daha fazla bilgi için Yeşil Düşünce Derneği’nin hazırladığı bu rapora göz atabilirsiniz. Yeşil şehirlerin gelişimi için sivil toplumun organizasyonu, iş birliği ve yerel yönetimler ile beraber çalışması çok önemli.

Yeşil Düşünce Derneği Batı Karadeniz Bölgesi’nde de faaliyetler yürütüyor. “Kimseyi Arkada Bırakmadan: Batı Karadeniz’de İklim Hareketinin Güçlendirilmesi” projesi ile iklime dirençli şehirler inşa etmenin yollarını arıyor.

Yeşil Şehirler Neden Önemli?

Dünya nüfusunun çoğu şehirlerde yaşıyor ve şehirler doğal kaynakların tüketiminin en yoğun olduğu yerler. İşte tam da bu yüzden ‘yeşil şehirler’ inşa etmek, şehir hayatını yeniden düşünmek ve şehirlerimizi sürdürülebilirlik ilkelerine göre planlamak her zamankinden daha önemli.

Teknoloji gelişiyor, yerel yönetimler aksiyon alıyor ve her gün yeni çözümler geliştiriliyor. Yeşil şehirleri teşvik etmek için, çevremizi bilgilendirebilir, bulunduğumuz şehirdeki yerel yönetimleri destekleyebilir, oturduğumuz binaların yalıtımlı olmasına dikkat edebiliriz.