Yeşil Dönüşüm: Küçükköy ve Birgi

Sürdürülebilir turizm, hem bölge halkının yaşam kalitesini yükseltmek hem de çevresel değerleri korumak adına dünya genelinde giderek daha fazla önem kazanıyor. Bu çerçevede Türkiye’de başlatılan SENTRUM Projesi (Sürdürülebilir Enerji Tabanlı Turizm Uygulama Merkezi), Balıkesir'in Küçükköy ve İzmir’in tarihi Birgi köylerinde sürdürülebilir turizmi yaygınlaştırarak bu alanları örnek yeşil destinasyonlar haline getirmeyi hedefliyor

Büyük ölçekli turizm faaliyetleri, çevre üzerinde ciddi olumsuz etkiler yaratıyor. Geleneksel turizm uygulamalarında, yoğun su ve enerji tüketimi, büyük miktarlarda atık üretimi gibi unsurlar kaynakların aşırı kullanımına ve doğa tahribatına yol açarak sürdürülebilirlik açısından büyük sorunlar doğuruyor. Özellikle turistik bölgelerdeki aşırı yapılaşma doğal yaşam alanlarının yok olmasına, biyolojik çeşitliliğin azalmasına ve kaynakların hızla tükenmesine neden oluyor. Ayrıca turistlerin yoğunluğu yerel ekosistemleri zorlayarak kültürel tahribat da yaratıyor.

Oysa, sürdürülebilir turizm projeleri, çevreye duyarlı turizm uygulamalarını teşvik eder, yerel topluluklara ekonomik katkı sağlar, kültürel ve doğal değerleri korumayı amaçlar. Hem yenilenebilir enerji kullanımı, atık yönetimi ve enerji verimliliği ile turizmin olumsuz etkilerini en aza indirmeyi hem de turizmi dört mevsime yayarak yerel ekonomilerin canlanmasını ve kadınların güçlenmesini hedefleyen SENTRUM gibi projeler sürdürülebilir bir gelecek için kritik öneme sahiptir.

Yeşil Dönüşüm Nedir?

SENTRUM, çevresel sürdürülebilirliği ve toplumsal faydayı ön planda tutan bir yaklaşımı benimseyerek yeşil dönüşümün öncüsü olmayı hedeflemektedir. Yeşil dönüşüm, doğayla uyumlu enerji ve üretim çözümlerine geçişi ifade ederken, SENTRUM bu süreçte yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını artırarak karbon ayak izini azaltmaya ve iklim değişikliğiyle mücadeleye katkı vermeye odaklanıyor. Aynı zamanda yerel ekosistemleri koruma, enerji verimliliğini artırma ve atık yönetimini optimize etme gibi sürdürülebilirlik hedeflerine de ulaşmayı amaçlıyor. SENTRUM’un uygulandığı alanlarda güneş enerjisi panelleri, yağmur suyu toplama sistemleri ve geri dönüştürülebilir malzemeler kullanılarak, hem çevreye duyarlı hem de uzun vadede ekonomik fayda sağlayan çözümler sunuluyor. Bu bağlamda, SENTRUM'un yeşil dönüşüm vizyonu, geleceğin sürdürülebilir şehirlerini ve iş modellerini yaratmayı da destekliyor.

Küçükköy ve Birgi’nin Yeşil Dönüşüm Yolculuğu

​Ayvalık Küçükköy’de başlatılan SENTRUM projesi, yenilenebilir enerji kullanımı ve enerji verimliliği konularında örnek uygulamalarıyla dikkat çekiyor. Bölgede enerji tasarrufu sağlayan teknolojilerin kullanımı, sadece sürdürülebilir bir turizm modeli oluşturmakla kalmıyor, aynı zamanda yerel ekonomiyi de destekliyor. Projede kullanılan güneş ve rüzgâr enerjisinden faydalanılarak turizm işletmeleri ve kamu binalarının tüm enerji ihtiyacı karşılanıyor. Enerji verimliliği analizleri sonucu, aydınlatma gibi basit tedbirlerle enerji tüketiminin %80’e kadar azaltılabileceği tespit edildi.

​Birgi Köyü ise bu dönüşüm sürecinin ikinci adımı olarak seçildi. Tarihi ve kültürel mirası ile UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer alan Birgi Köyü, turistik potansiyeli ve doğal yapısıyla öne çıkıyor. SENTRUM projesi, Birgi’de sadece enerji verimliliği sağlamayı değil, aynı zamanda bölgenin dört mevsim boyunca turizm çekim merkezi olmasını hedefliyor. Küçükköy'deki başarıdan güç alarak, Birgi’de yürüyüş ve bisiklet rotaları oluşturuluyor, böylece çevre dostu ulaşım seçenekleri teşvik ediliyor.

Yenilenebilir Enerji ve Kamu Binalarında Dönüşüm

SENTRUM projesinde yer alan en dikkat çekici uygulamalardan biri, kamu binalarının enerji verimliliği açısından yeniden yapılandırılmasıdır. Örneğin, Küçükköy’deki Halis Komili İlkokulu, Türkiye’nin ilk net sıfır enerjili binalarından biri haline getirildi. Okulun enerji ihtiyacı güneş enerjisinden karşılanıyor. Okulda ve kültür merkezinde devreye alınan güneş enerjisi sistemleriyle yıllık 15 bin kg kömür kullanımının önüne geçildi ve 90 bin kg karbon emisyonunun oluşması engellenmiş oldu.

Aynı şekilde, Birgi’de kamu binaları için enerji denetimleri yapılıyor ve verimlilik artırıcı tedbirler alınıyor. Böylece, hem yerel yönetimlere hem de işletmelere sürdürülebilir enerji kullanımı konusunda örnek oluşturuluyor.

​Yeşil Destinasyonlar için Yeşil Fikirler adlı yazımıza göz atmak için tıklayın!

Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması

Sürdürülebilir turizmin temel prensiplerinden en önemlisi kültürel ve doğal mirasın korunmasıdır. SENTRUM projesi, tarihi yapıları bozmadan enerji verimliliği sağlayan yenilikçi teknolojiler kullanarak, kültürel mirasın gelecek nesillere aktarılmasını hedefliyor. Küçükköy ve Birgi’de yürütülen projeler, tarihi yapılar üzerinde minimal müdahaleler yaparak bu binaların enerji ihtiyaçlarını doğrudan yenilenebilir kaynaklardan sağlamayı başarıyor. Bu sayede, bölgenin kültürel değeri korunurken, turizmden kaynaklanan çevresel etkiler en aza indiriliyor. (UNDP)

Sosyal ve Ekonomik Kalkınma

SENTRUM projesi, sadece çevresel değil, aynı zamanda sosyal ve ekonomik kalkınmayı da hedefliyor. Proje kapsamında kadın ve gençlerin istihdamına yönelik çalışmalar yürütülüyor. Birgi’de gençler için turizm alanında staj ve eğitim imkanları sunulurken, üretici kadınların ve kadınların sahip olduğu yerel işletmelerin katılımı teşvik ediliyor. Küçükköy ve Birgi’deki çalışmalar, yöre halkının turizmin ekonomik getirilerinden daha fazla faydalanmasını sağlıyor ve bölgenin sosyal kalkınmasına katkıda bulunuyor.

Yeşil Ulaşım

Küçükköy ve Birgi’de sürdürülebilir ulaşım çözümleri de projenin önemli bir parçası. Bölgeye elektrikli araç şarj istasyonları kuruluyor ve bisiklet yolları oluşturuluyor. Bu adımlar, karbon salımını azaltırken, ziyaretçilere çevre dostu bir ulaşım seçeneği sunuyor. Aynı zamanda bu uygulamalar, bölgenin dört mevsim turizme uygun hale getirilmesi için önemli adımlar arasında yer alıyor.

İklim Risklerinin Yönetimi

Küçükköy ve Birgi'de sürdürülen yeşil dönüşüm projelerinin bir diğer önemli yönü ise iklim risklerinin yönetimi. İklim değişikliğinin etkilerinin her geçen gün daha fazla hissedildiği bir dönemde, turizm bölgelerinin iklim krizine dayanıklı hale getirilmesi büyük bir öncelik haline geldi.. SENTRUM Projesi kapsamında, Küçükköy ve Birgi'de yapılan iklim risk değerlendirmeleri, bu köylerin karşılaşabileceği potansiyel tehlikeleri belirlemek ve bu risklere karşı önlem almak amacıyla yapılıyor. Örneğin, bu risklere karşı alınacak önlemlerle aşırı sıcaklıklar, sel riskleri ve kuraklık gibi durumlara karşı hem bölgedeki altyapının güçlendirilmesi hem de turizm sezonunun daha esnek hale getirilmesi sağlanıyor. Bu çalışmalar, sürdürülebilir turizmin yalnızca çevre dostu uygulamalarla sınırlı olmadığını, aynı zamanda bölgeyi iklim krizine karşı dirençli hale getirme hedefini de içerdiğini gösteriyor.

Yerel Üreticiler ve Turizmin Ekonomik Katkıları

Birgi ve Küçükköy’de sürdürülebilir turizmi destekleyen bir diğer unsur ise yerel üreticilerle kurulan işbirlikleridir. SENTRUM projesi, yerel üreticilerin tarımsal ürünlerinin turizm sektörüne entegre edilmesi için çeşitli stratejiler geliştirmiştir. Bölgede yetiştirilen doğal ve organik ürünler turistik işletmelerde kullanılarak yerel ekonomiye katkı sağlanıyor ve ziyaretçilere bölgenin yerel lezzetleri sunuluyor. Ayrıca, sürdürülebilir tarım uygulamalarının yaygınlaşması da destekleniyor.

Proje Ortakları

SENTRUM projesinin ortakları: Enerjisa Enerji, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Sabancı Üniversitesi ve Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı (TGA)’dır. Özellikle Enerjisa Enerji’nin yenilenebilir enerji projeleri ve UNDP’nin Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları doğrultusunda sağladığı bilgi ve deneyim aktarımı, projelerin sadece çevresel değil, sosyal ve ekonomik etkilerini de artırıyor. Sabancı Üniversitesi’nin eğitim ve farkındalık çalışmaları ise yöre halkının projelere aktif katılımını sağlıyor ve turizm sektöründe sürdürülebilir dönüşümün öncüsü olmaya devam ediyor. TGA ise Ulusal Sürdürülebilir Turizm Programı ile uyumlu olarak projenin uygulandığı alanlarda destinasyonun Küresel Turizm Konseyi (GSTC) kriterlerine uygun olması ve işletmelerin Sürdürülebilir Turizm sertifikası almaları konusunda destek oluyor.

Sürdürülebilir Geleceğe Doğru

Küçükköy ve Birgi’de başlatılan SENTRUM Projesi, sürdürülebilir turizmin nasıl hayata geçirilmesi hakkında önemli bir örnek teşkil ediyor. Bu projeler, Türkiye’nin turizm sektöründe sürdürülebilir dönüşüm için attığı adımları güçlendirirken, diğer destinasyonlar için de bir model sunuyor. Birgi ve Küçükköy’ün yeşil dönüşümü, turizmin sadece ekonomik bir araç olmadığını, aynı zamanda çevreyi koruma, yerel kültürü yaşatma ve sosyal kalkınmayı destekleme konusunda da önemli bir fırsat sunduğunu gösteriyor