SENTRUM: Şimdi Sıra Birgi’de!

Sürdürülebilir turizm yalnızca temiz ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımıyla sınırlı değil. Kültürel ve doğal değerleri korumanın yanı sıra bölgenin tarımsal üretimine, biyolojik çeşitliliğe, havasına, suyuna; kısacası yaşamı iyileştirmek için gerekli dengenin kurulmasına insan eliyle yapılabilecek en anlamlı müdahale.

Bizden sonraki nesillere daha ı̇yi bir gelecek bırakmanın yanı sıra, sürdürebilir turizme ilham vermeyi, toplum temelli sosyo-ekonomik kalkınmaya katkı sağlamayı, Türkiye’deki küçük ölçekli destinasyonlarda, küresel olarak kabul görmüş standartları, destinasyonların özgün ihtiyaçlarıyla uyumlu hale getirmeyi hedefledik.

İşte bu değişimin ve dönüşümün merkezi olmak için SENTRUM ile Ayvalık, Küçükköy’de bir dönüşüm hikayesini başlattık.

SENTRUM Nedir?

​Sürdürülebilir Enerji Temelli Turizm Uygulama Merkezi, yani SENTRUM projemizle potansiyeline henüz ulaşamamış bir destinasyonu dönüştürmeyi, sürdürülebilir turizmi teşvik etmeyi ve yerel ekonomik kalkınmayı desteklemeyi amaçlar.

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı (TGA), Enerjisa Enerji ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) iş birliği ve Sabancı Üniversitesi, HiltonSA Otelleri, Sabancı Vakfı ve yerel paydaşların desteğiyle İzmir’in tarihi köylerinde Birgi’nin sürdürülebilir dönüşüm yolculuğuna başladık.

SENTRUM Projesi’nin Hedefleri Nelerdir?

Projenin genel hedefi; Türkiye’deki küçük ölçekli destinasyonlarda, küresel olarak kabul görmüş standartlarla yöreye özgün ihtiyaçları uyumlu hale getirmek.

Projenin özel hedefleri ise;

a) Sürdürülebilir turizmde sosyal, çevresel ve ekonomik dönüşümü desteklemek.
b) Enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı konularında farkındalık yaratmak,
c) Ölçeklendirilebilir ve tekrarlanabilir nitelikte bir sürdürülebilir yeşil destinasyon oluşturumak.

SENTRUM Küçükköy

Doğal ve kültürel açıdan çok sayıda cazibe değeri taşıyan Balıkesir’in Ayvalık ilçesine bağlı Küçükköy, kasaba yapısı, geleneksel taş mimarisi, günes ve rüzgâr alma kapasitesi gibi sürdürülebilir, yeşil turizm destinasyonu olma yolunda önemli avantajlar taşıyordu. Bu bağlamda, ülkemizin turizm potansiyelinin güçlenmesine ve uluslararası alanda rekabet gücünün artmasına ve turizmin her aşamasında sürdürülebilirliğin öneminin anlatılmasına katkı sağlamak amacıyla ilk SENTRUM’u Ayvalık Küçükköy’de gerçekleştirmek üzere 2021 Haziran'da yola çıktık ve çalışmalarımızı aralıksız sürdürmekteyiz.

Küçükköy’ün Dönüşümü

1. İlk çalışma olarak, Küçükköy’de turizm kaynak değerlerini belirlemek, turizm açısından pazarlanabilecek kültürel ve doğal değerleri tespit etmek ve paydaşları tanımak amacıyla mevcut durum analizleri yapıldı.
2. Analizlerin ardından, farklı ülkelerdeki yeşil destinasyon standartları incelenerek, Küçükköy’e uyarlanabilecek standartlar belirlendi. Bu standartlar çerçevesinde yeşil satın alma, sürdürülebilir ulaşım, üretim ve tüketim konularında yol haritaları çıkarıldı ve ilgili kamu kurumları ve yöre halkıyla paylaşılarak görüşleri alındı.
3. Çevresel, sosyal ve ekonomik potansiyeliyle büyük bir dönüşümün başlangıcı olacak bu süreç; sürdürülebilirlik odağındaki enerji verimliliği, tasarruf, karbon salımının azaltılması, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının teşvik edilmesi gibi konuları bir arada değerlendiren Enerjisa Enerji’nin ‘İşimin Enerjisi’ markasının çatısı altında desteklendi.
4. Bölgedeki turizm işletmeleri ve kamu binalarına yönelik enerji etüt çalışmaları gerçekleştirildi.
5. Yerel sekiz işletmeye ihtiyaçları doğrultusunda enerji verimli aydınlatma ve beyaz eşya desteği verildi.
6. İki kamu binasında güneş enerjisi santrali ve enerji verimliliği uygulamaları gerçekleştirildi ve bir özel işletme de enerji uygulamalarında iyileştirmeler açısından desteklendi.
7. Enerji verimliliği, sürdürülebilir turizm, atık yönetimi, iklim değişikliği, toplumsal cinsiyet eşitliği gibi konularda lise öğrencileri, bölge kadınları ve işletme sahiplerinin oluşturduğu 140 kişiye eğitimler verildi.
8. Paydaşların enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı konusunda farkındalığa sahip olabilmeleri için hem yöre halkı hem işletmeler hem de turistler tarafından ziyaret edilebilecek bir ‘SENTRUM Koordinasyon Ofisi’, Sabancı Üniversitesi’nin Yaratıcı Teknolojiler Atölyesi’nde kuruldu.
9. Sabancı Üniversitesi Yaratıcı Teknolojiler Atölyesi’nin bahçesine sürdürülebilir tarımı desteklemek ve SENTRUM koordinasyon Ofisi’ne gelen ziyaretçilerde farkındalık yaratmak amacıyla permakültür bahçesi kuruldu. SENTRUM’da enerji verimliliği, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, permakültür uygulamaları, kompost yapımı, yağmur suyu hasatı, iklim değişikliği gibi konularda verilen eğitimler uygulamalarla desteklenmiş oldu.
10. Toplumsal cinsiyet eşitliği konusu dikkate alınarak, kadınların süreçlere katılımının artması, bilgilenmesi ve güçlenmesi amaçlandı ve yapılan çalışmalara yol gösterici olması için Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eylem Planı hazırlandı.
11. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile iş birliği yapılarak Ayvalık ve çevre illerde yerleşik mühendislik bölümlerinden mezun gençlerin enerji yöneticisi eğitimine katılması için çağrıda bulunuldu. Eğitimleri tamamlayan bu gençlerin ilgili sınavları geçerek sertifikalı enerji yöneticisi olmaları ve enerji etüdü yapabilir hale gelerek bu alanda istihdamın artırılması hedeflendi.
12. Küçükköy civarında alternatif yürüyüş ve bisiklet rotaları oluşturuldu ve bu rotalardan enerji rotası ve bisiklet / yürüyüş rotası, pano ve tabela yerleştirmeleri ve niteliklendirilmiş haritalarla birlikte hayata geçirildi.
13. HiltonSA Türkiye Otelleri ile yapılan iş birliği kapsamında Küçükköy’de bulunan turizm işletmelerine sürdürülebilir turizm eğitimleri düzenlendi ve katılımcılara sertifikaları verildi.
14. Yapılan çalışmalarla, 2030 yılına kadar ulaşılması hedeflenen Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları'ndan özellikle SKA 7 erişilebilir ve temiz enerji; SKA 8 insana yakışır iş ve ekonomik büyüme; SKA 12 sorumlu üretim ve tüketim amaçlarına katkıda bulunuldu.
15. Gerçekleştirilen enerji etüt çalışmaları sonrasında Necmi Komili İlk ve Orta Okulu ile Küçükköy Kültür Merkezi’nde enerji verimliliği ve güneş enerjisi santrali uygulamaları yapıldı.
16. Küçükköy Necmi Komili İlk ve Orta Okulu Türkiye’de ilklerden biri olarak ‘Net Sıfır Enerjili Bina’ oldu.
17. Küçükköy Belediyesi Fen İşleri Daire Başkanlığı önünde yer alan halka açık otopark alanına ise Türkiye’nin ilk ve en hızlı elektrikli araçlar şarj istasyon ağı şirketi olan Eşarj ile yatırımı yapıldı.
18. Toplam Yıllık 15.000 kg kömür tasarrufu sağlandı ve yıllık 90.000 kg karbon emisyonu engellendi.

SENTRUM Birgi Hakkında

​T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Enerjisa Enerji tarafından SENTRUM‘un ikinci fazını İzmir Birgi’de gerçekleştirmek için yola çıktık.

Birgi’nin Dönüşüm Hikayesi Nasıl Yazılacak?

Birgi’de, toplum temelli sosyo-ekonomik kalkınmaya katkı sağlamak amacıyla Türkiye’deki küçük ölçekli destinasyonlarda, küresel olarak kabul görmüş standartları destinasyonların özgün ihtiyaçlarıyla uyumlu hale getirmeyi ve sürdürülebilir turizmi desteklemeyi hedefliyoruz. Birgi’de sürdürlebilir turizm ve yeşil destinasyon oluşturma çalışmaları kapsamında yapılacaklar aşağıdaki gibi özetlenebilir:

1. Sürdürülebilir toplum temelli turizm alanında farkındalık oluşturulması,
2. Yeşil destinasyon modeli için sürdürülebilir yönetişim mekanizması oluşturulması,
3. Birgi’nin sosyo-ekonomik, kültürel ve çevresel sürdürülebilirliğinin sağlanması,
4. Birgi’de GSTC kriterleri ile uyumlu bir destinasyon dönüşümüne öncülük edilmesi,
5. Kasınlara, gençlere, turizm işletmelerine yöneli kapasite geliştirme faaliyetleri yürütülmesi,
6. Toplumsal cinsiyet eşitliği, kadın ve gençlerin istihdam edilebilirliği, turizm meslek lisesi ve üniversite öğrencilerine staj imkanlarının sağlanması gibi konularda mevcut durum analizlerinin yapılarak ihtiyaçların belirlenmesi ve eylem planlarının hazırlanması,
7. Destinayona yönelik mevcut ve gelecekteki iklim risklerinin belirlenmesi
8. Birgi’nin yerel el zanaatlarını modern tasarımla birleştiren ve yenilikçi teknolojilerin benimsenerek kültürel mirasın desteklenmesi,
9. Sürdürülebilir turizm rotalarının oluşturulması ve mevcut rotaların iyileştirilmesi,
10. Çevre dostu ulaşım altyapısının güçlendirilmesi ve yerel makamlarla iş birliği içinde gerekli iyileştirmelerin yapılması,
11. Seçilecek kamu binalarında enerji verimliliği dönüşümlerinin sağlanması,
12. Yerel turizm işletmeleri ve kamu binaları için enerji etüt çalışmasının gerçekleştirilmesi ve enerji tüketiminin azaltılması için atılacak adımların belirlenmesi,
13. Aşırı su tüketimi, enerji tüketimi ve tek kullanımlık ürünlerin kullanımını azaltmak için yerel paydaşlar ve turizm işletmelerine yönelik eğitim programlarının düzenlenmesi,
14. Tüm bu faaliyetlerin Birgi’de hayata geçirilmesi konusunda ise merkezi ve yerel otoritelerle koordineli bir şekilde çalışılması.

Şimdi Sıra Birgi’de!

SENTURM ile Ayvalık Küçükköy'de başlatılan dönüşüm çalışmaları, sürdürülebilir turizmin bölgesel ve küresel ölçekte nasıl bir etki yaratabileceğinin somut bir örneğini sundu. Projemiz, enerji verimliliği ve yenilenebilir kaynakların kullanımını teşvik ederken, aynı zamanda yerel kültürün ve doğal değerlerin korunmasına büyük önem veriyor. Küçükköy'deki bu başarı hikayesi, diğer bölgeler için de ilham verici bir model oluşturarak, sürdürülebilir kalkınmanın ve turizmin mümkün olduğunu gösteriyor.

SENTRUM'un gelecek vaat eden yolculuğu, sadece çevresel değil, aynı zamanda sosyal ve ekonomik açıdan da olumlu dönüşümler sağlamaya devam edecek. Kısacası, daha i̇yi bir gelecek için sürdürülebilir turizme ilham vermek için durmadan çalışıyoruz! Şimdi sıra Birgi’de…